کلیسای چورا (Kariye Mosque) یا بنایی با معماری بیزانسی؟ این سازه دیدنی در محله ادیرنه‌کاپی و منطقه فاتح استانبول قرار دارد. علت شهرت کلیسای چورا، موزاییک‌های خیره‌کننده و معماری پیچیده آن است. نقاشی‌های این کلیسا در واقع نمونه هنر بیزانسی هستند!
با ما همراه باشید تا هر آنچه باید درباره کلیسای چورا بدانید را با شما در میان بگذاریم.
قصد دارید به استانبول سفر کنید؟ روی لینک‌های زیر کلیک کنید:
قیمت بلیط هواپیما تهران استانبولقیمت بلیط هواپیما تبریز استانبولقیمت بلیط هواپیما اصفهان استانبولقیمت بلیط هواپیما شیراز استانبولقیمت بلیط هواپیما مشهد استانبول
کلیسای چورا استانبول کجاست؟
کلیسا چورا یا موزه کاریه در جنوب خلیج شاخ طلایی و بر فراز تپه‌های گلدن هورن قرار دارد. این سازه زیبا در فاصله 5 کیلومتری از شمال غربی منطقه سلطان احمد استانبول و منطقه ادیرنه‌کاپی در شمال محله فاتح واقع شده است.
کلیسای چورا استانبول تا میدان تکسیم 7 کیلومتر، با خلیج شاخ طلایی 2.4 کیلومتر و با منطقه رنگارنگ بالات 1 کیلومتر فاصله دارد. این بنای دیدنی در حدود 39 کیلومتری فرودگاه استانبول و 14 کیلومتری فرودگاه آتاتورک قرار گرفته است.
- ساعت بازدید: 9 صبح تا 5 بعدازظهر
- شماره تماس: +90 212 631 92 41
- آدرس کلیسای چورا استانبول: ترکیه، استانبول، خیابان درویسالی، خیابان کاریه کامی، منطقه فتحیه
بهترین مسیر دسترسی به کلیسای چورا
اگر در بخش آسیایی استانبول هستید، می‌توانید از طریق مترو به ایستگاه ادیرنه‌کاپی (Edirnekapi) بروید و از آن‌جا با کمی پیاده‌روی به کلیسای چورا برسید.
همچنین، برای دسترسی به کلیسای چورا می‌توانید از اتوبوس هم استفاده کنید.
حتما اتوبوس‌های بسیاری از لونت (Levent)، کاخ توپکاپی (Topkapi Palace)، میدان بیازیت (Beyazıt Square)، مجیدیه‌کوی (Mecidiyeköy) و میدان تکسیم به ادیرنه‌کاپی می‌روند.
شما می‌توانید به سایت عمومی شهرداری استانبول (www.iett.istanbul/en/main/hatla) هم مراجعه کنید تا از جدول زمانی حرکت اتوبوس‌ها و دسترسی مسیرها باخبر شوید.
تاریخچه کلیسای چورا ترکیه
مسجد کاریه یا همان کلیسای چورا در استانبول، تاریخچه‌ای غنی دارد که به قرن چهارم بازمی‌گردد. این بنای زیبا در ابتدا کلیسا بود، سپس به مسجد تبدیل شد و این روزها با عنوان موزه معروف است.
معماری منحصربه‌فرد کلیسای چورا، ترکیبی از هنر اسلامی و مسیحی را منعکس می‌کند. روی دیوارهای کلیسای چورا برخی از برجسته‌ترین نقاشی‌ها و موزاییک‌کاری‌های بیزانسی جهان قرار دارد که هر کدام داستانی جذاب را روایت می‌کنند.
معماری کلیسای چورا
یکی از مهم‌ترین سازه‌ها بعد از ایاصوفیه، کلیسای چورا است که ساخت آن به دوره بیزانسی استانبول بازمی‌گردد. پس از ورود به کلیسا، بازدیدکنندگان با نمایش خیره‌کننده‌ای از موزاییک‌ها مواجه می‌شوند که سقف‌ها و دیوارها را تزئین کرده‌اند.
این موزاییک‌ها، چهره‌ها و صحنه‌های مذهبی مختلف را به تصویر می‌کشند و سطحی استثنایی از هنر را نشان می‌دهند. روی دیوارهای داخلی، موزاییک‌های آبرنگی و نقاشی‌های دیواری قرن 14 مشاهده می‌شود. همچنین، تصویر مریم باکره و زندگی مسیح با رنگ‌های درخشان و زیبا به چشم می‌خورد.
این موزاییک‌ها و نقاشی‌ها، نمادی از پویایی و هنر دوره بیزانس به شمار می‌روند. در کلیسای چورا، نمونه‌های زیبا و مهم از نقاشی روم شرقی را در آخرین دوره خود می‌توان مشاهده کرد.
نقاشی‌های دیواری با روایتی زنده، بخش‌های مهمی از الهیات مسیحی را به تصویر می‌کشند. تزئینات باکیفیت و رنگارنگ مرمرین هم روی دیوار و سایر سطوح، دیدنی هستند.
معماری بیزانس در ابتدا ادامه معماری رومی به شمار می‌رفت و نمونه‌های نخستین و اصلی آن را در سازه‌های زیر می‌توان پیدا کرد:
- کلیساهای قسطنطنیه (مثل سنت‌ایرنه، سنت سوفیا و سنت سرگیوس)
- برخی بناهای راونا (یکی از شهرهای ایتالیا)
- ساختارهای سکولاری مانند آب‌انبار باسیلکا یا دیوارهای قسطنطنیه
به‌تدریج و با گذشت زمان، سبکی ایجاد شد که متأثر از معماری شرق بود. در این سبک از صلیب یونانی در ساخت کلیسا استفاده می‌شد. در حقیقت، نمایی که از کلیسای چورا این روزها می‌بینیم، به سال 1077 میلادی بازمی‌گردد.
کلیسا شبیه به صلیب بازسازی شده است، گنبدها معماری پیچیده‌تری پیدا کردند، آجرها به‌جای سنگ‌ها و موزاییک‌ها جایگزین حکاکی‌ها و تزئینات شدند؛ برای مثال، موزاییک‌کاری‌های بسیار زیبا و ارزشمند از حواریون و حضرت مسیح در بالای درب اصلی کلیسای چورا خودنمایی می‌کند.
درب اصلی کلیسا در غرب سازه قرار دارد. هشتی (فضای ورودی هر ساختمان) خارجی، اولین بخشی از بناست که هنگام ورود از آن عبور می‌کنید. این هشتی به سرای اصلی و هشتی داخلی منتهی می‌شود.
از همان ابتدا موزاییک‌کاری‌ها و نقاشی‌های آبرنگی نظرتان را جلب می‌کنند.
دری در هشتی داخلی وجود دارد. این در شما را به کلیسای کوچکی هدایت می‌کند که در آن مقبره‌های بزرگ و کوچکی وجود دارد.
کلیسای چورا 6 گنبد دارد. 1 گنبد در کلیسای کوچک، 2 گنبد در هشتی داخلی و 3 گنبد را در سرای اصلی مشاهده می‌کنید. قطر بزرگ‌ترین گنبد که در ساختمان اصلی قرار دارد، حدود 7 متر تخمین زده می‌شود.
بخش‌های مختلف کلیسای چورا
سازه کلیسای چورا بخش‌های گوناگونی دارد: محوطه اصلی (nave)، کلیسای کوچک، هشتی‌ها (narthex) و بنای 2 طبقه‌ای (nnex) در ضلع شمالی.
در ادامه به بررسی قسمت‌های مختلف کلیسای چورا می‌پردازیم.
سرای اصلی کلیسای چورا
وقتی وارد محوطه اصلی می‌شوید، با عبور از هشتی داخلی، 3 گنبد کلیسا را می‌بینید. یکی از گنبدها بزرگ‌تر از 2 گنبد دیگر است.
گنبد بالای محراب از نظر قدمت تاریخی به دوره عثمانی می‌رسد و به‌جای گنبدی بنا شده که در اثر زلزله از بین رفته است.
در ساختمان اصلی کلیسا، موزاییک‌کاری‌هایی با تصویر چهره مریم مقدس و حضرت مسیح (ع) دیده می‌شود. محوطه اصلی کلیسای چورا 10 در 15 متر ساخته شده و دیوارها و کف آن، پوششی از سنگ‌های مرمر دارد.
همچنین، با کمک سنگ‌های صورتی، آبی، سبز و صورتی، نمایی غنی به آن داده شده است. این سنگ‌ها از بخش‌های مختلف آفریقا آورده شده‌اند.
هشتی‌های خارجی و داخلی کلیسای چورا
درب ورودی در قسمت غربی سازه، این بنا را به 2 هشتی داخلی و خارجی در 2 بخش جنوبی و شمالی تقسیم می‌کند. ابتدای ورود به کلیسا، هشتی خارجی را می‌بینید که در حقیقت، راهرویی 23 متری است. امتداد هشتی خارجی نیز به هشتی داخلی می‌رسد.
با ورود به هشتی خارجی و بنای کلیسای چورا موزاییک‌کاری‌های زیبا و درخشانی را می‌بینید که راوی داستان‌های زیر هستند:
- غسل تعمید عیسی
- رویای یوسف و سفر به بیت لحم
- برد‌ه‌شدن مسیح برای عید فصح به اورشلیم
- ثبت‌نام برای مالیات
- تولد حضرت مسیح (ع)
- وسوسه مسیح
- قتل‌عام بی‌گناهان و شفای فلج در کفرناحوم (محل زندگی عیسی مسیح) توسط مسیح
- معجزه در کانا
- سه زرتشتی در برابر پادشاه هرود
هشتی داخلی 2 در دارد که یکی به کلیسای کوچک و دیگری به ساختمان اصلی کلیسا باز می‌شود. این بخش دارای 2 گنبد است: یکی از گنبدها در میان کلیسای کوچک و سرای اصلی و دیگری در قسمت شمالی قرار دارد.
2 گنبد در هشتی داخلی به چشم می‌خورد. گنبد جنوبی حدود 2.74 متر قطر دارد و 24 شیار روی آن مشاهده می‌شود. در شیارها، 39 پرتره از اجداد مسیح و بر فراز آن تصویری از مسیح کشیده شده است و به نظر می‌رسد شجره‌نامه مسیح را نشان می‌دهد.
این شجره‌نامه از آدم شروع می‌شود و برخی از معجزه‌های مسیح هم در اطراف گنبد به تصویر کشیده شده‌اند. گنبد شمالی هشتی داخلی هم، قطری برابر با 3.47 متر دارد و با 2 ردیف از شیار 5 پنجره‌ای ساخته شده است.
در قسمت بالای آن، تصویر کودکی مسیح و مریم باکره مشاهده می‌شود و تصویر 16 پادشاه خاندان داوود و اجداد حضرت مریم در شیارها قابل دیدن هستند.
کلیسای کوچک کلیسای چورا
2 لوح از حضرت موسی (ع) و موزاییک‌کاری‌های خیره‌کننده کلیسای کوچک، در اولین نگاه شما را شگفت‌زده می‌کنند. مضامین نقاشی‌های کلیسای کوچک به مریم باکره و رستگاری مسیح اشاره دارد که نوید رهایی و نجات به وفاداران را می‌دهند.
تصویر روی طاق‌های کلیسای کوچک، موضوع رستگاری و داوری مسیح را یادآوری می‌کنند. در بخش مرکزی کلیسای کوچک نیز، گنبد بزرگی را مشاهده می‌کنید که با قطر 4.5 متر، بزرگ‌ترین گنبد بعد از گنبد اصلی محسوب می‌شود.
همچنین در سرای آن هم، مقبره‌های بزرگ و کوچکی قرار دارد که متعلق به بنیانگذاران کلیسای چورا و افراد مهم تاریخ هستند.
از سرای کلیسای کوچک کلیسای چورا برای برگزاری مراسم تدفین و مرگ هم استفاده می‌شد؛ این موضوع را می‌توان از روی موزاییک‌های این بخش با نقاشی صحنه‌هایی از زندگی پس از مرگ و رستاخیز هم مشاهده کرد.
بازسازی کلیسای چورا
در قرن 14، بازسازی کلیسای چورا شامل موارد زیر بود:
- افزودن نرده‌های خارجی و داخلی در بخش غربی
- بنایی 2 طبقه در ضلع شمالی
- پارکینگ در قسمت جنوبی
- بازسازی پاستوفوریا (pastophoria) و گنبد نائوس (naos)
این تغییرات در طی کمپین بازسازی کلیسای واحد (A church building campaign) انجام گرفت، اما بی‌نظمی در اجرای آن مشهود است و بازسازی کلیسای چورا تا مدت‌ها محققان و دانشمندان را سردرگم کرد.
در واقع، سازه کلیسای چورا پس از بازسازی، بدون منطق هماهنگ معماری بود و نامتناسب و ناهمگون به نظر می‌رسید. کارکردهای متفاوت درنظرگرفته‌شده برای اتاق‌های فرعی و بخش بیزانسی میانی سازه کلیسای چورا، یکپارچگی سازه را به خطر انداخته است.
همچنین، مرمت‌های مربوط به دوره عثمانی بسیاری از جنبه‌های بنا را تغییر داد. بارزترین بازسازی و تغییر سازه کلیسای چورا در سال‌های اخیر انجام گرفت و در سال‌های 1875 تا 1876، خط سقف موج‌دار بیزانسی مرمت شد و تغییر کرد. این بهبود روح پویا را از بنا گرفت و آن را به چیزی بی‌جان و راکد تبدیل کرد.
همچنین، باعث برجسته‌شدن بی‌نظمی‌ها شد. نقاشی‌های دومنیکو پولگر و الکساندروس پاساتس (تصاویر قرن 19)، نشان می‌دهند سقف با گچ‌بری‌های دندانه‌دار و گلبرگی لبه‌دار شده به‌طور کامل با بالا آمدن سقف هموار شده و از بین رفته است.
گنبدهای کوچک کلیسا هم گچ‌بری‌های دندانه‌دار و صدفی داشتند که بعد از مرمت به گنبدهای کلاهکی‌شکل تبدیل شده‌اند و گچ‌بری‌ها نیز هموار شده است.
برجی ناقوسی در گوشه غربی کلیسای چورا وجود داشت که مناره فعلی به‌جای آن ساخته شد. ناقوس‌های دوره بیزانس به دلیل محدودیت‌های ترکیه در ساخت و استفاده از ناقوس و همچنین تبدیل کلیسا به مسجد، اغلب ناپدید شدند.
اگرچه سندی درباره ناقوس کلیسای چورا در دست نیست، اما احتمالاً در اندازه‌ای قابل‌توجه ساخته شده بود و تمام محوطه گوشه کلیسا را می‌توانست بپوشاند.
تغییر کاربری کلیسا چورا
در سال 1453 میلادی و پس از فتح استانبول، این سازه تاریخی با عنوان کلیسا استفاده می‌شد، اما «هادیم علی پاشا»، وزیر بزرگ بیازیت دوم (Beyazit II)، در قرن 16 کلیسای چورا استانبول را به مسجد تبدیل کرد و بعدها مدرسه و آشپزخانه‌ای هم به آن افزودند.
در آن سال، متأسفانه وقتی کلیسای چورا به مسجد کاریه تغییر کاربری داد، نقاشی‌های دیواری بسیاری با سفیدکاری و کارهای چوبی پوشانده شد. گنبد اصلی را هم بازسازی کردند. البته این گنبد در اثر زلزله از بین رفته بود.
بعدها در میانه قرن 19، دولت ترکیه به بازسازی کلیسای چورا توجه نشان داد. مؤسسه‌ای آمریکایی (سال 1948 تا 1958 میلادی) آن را بازسازی و مرمت کرد و نقاشی‌های کلیسای چورا احیا شدند.
در سال 2020، دولت ترکیه بار دیگر کلیسای چورا یا موزه کاریه را به مسجد تبدیل کرد.
معنی کلمه چورا در ترکی
نام «کاریه» (در زبان ترکی به‌معنای روستا) از واژه یونانی باستانKhora گرفته شده که معنای تحت‌اللفظی «در حومه شهر» یا «در مزارع» را دارد. کلمه خورا روی موزاییک‌های تصویر عیسی و مریم هم به چشم می‌خورد و به نظر می‌رسد از معنایی عرفانی هم برخوردار است.
انتخاب این اسم، به این واقعیت اشاره دارد که یوستینیانوس کلیسای چورا یا موزه کاریه را خارج از شهر قسطنطنیه ساخت و این کلیسا در خارج از دیوارهایی بنا شد که زمانی کنستانتین کبیر آن‌ها را ساخته بود.
بعد از ساخت کلیسای چورا (حدود یک قرن بعد) امپراتور تئودوسیوس دوم، دستور داد تا دیوارهای غربی را بسازند و کلیسای چورا در میان دیوارها قرار گرفت و محصور شد. این دیوارها در مجاورت دروازه آدریانوپل (Edirne Kepi / Edirnekapı) قرار دارند.
چورا به‌معنی سرزمین و کشور هم ترجمه می‌شود و این انتخاب شاید به دلیل بافت مسکونی و روستایی اطراف کلیسا باشد.
تغییر کاربری کلیسای چورا به موزه کاریه!
البته کاخ پادشاهی در زمان «بلاخرنیا» (Blakhernia) تا دیوارهای شهر گسترش یافت. همین موضوع باعث شد تا کلیسای چورا موردتوجه قرار بگیرد؛ در نتیجه، ماریا دوکاینا مادر همسر امپراطور الکسی اول، در پایان قرن 11 دستور به بازسازی سازه داد.
وقتی کلیسا چورا استانبول به مسجد تبدیل شد، نام آن به «کاریه کامی» یا «کنیس کامی» تغییر کرد. سرانجام این سازه در سال 1948 به موزه کاریه (Kariye) تبدیل شد.
چرا کلیسای چورا مشهور است؟
گروهی از پژوهشگران در سال 1950 میلادی به مرمت کلیسای چورا مشغول شدند. آن‌ها با پاک‌کردن رنگ‌آمیزی‌ها و برداشتن گچ‌هایی که با موزاییک در دوره عثمانی پوشانده شده بودند، شاهکاری از هنر بیزانسی را کشف کردند.
به نظر می‌رسد علت شهرت کلیسای چورا، وجود موزاییک‌کاری‌ها و نقاشی‌های تاریخی و زیبا و 2 لوح حضرت موسی (ع) در این بناست.
مهم‌ترین یافته‌ها شامل 18 تابلوی موزاییکی بود که به زندگی مریم باکره اشاره داشت. قدمت نقاشی‌ها احتمالاً به قرن 14 بازمی‌گردد و هر آنچه قبل از آن بوده، به دلیل ممنوعیت تصویر مسیح و شمایل‌شکنی‌های کلیسای ارتدکس یا برخی افراد در دوره عثمانی و زلزله‌های پی‌درپی از میان رفته است.
شاید برایتان جالب باشد بدانید بانی و مسئول نقاشی‌های خیره‌کننده کلیسای چورا، مردی به‌نام تئودور متوشیتیس (Theodore Metochites) بود. او فردی حامی هنر، محقق، دانشمند و شاعر بود که در 200 سال پیش از رنسانس زندگی می‌کرد.
او در زمان آندرونیکوس دوم به سِمت خزانه‌داری هم منصوب شد و نقاشی دیوارهای بزرگ موزه کاریه را در سال 1312 تئودور متوشیتیس سفارش داد.
مکان‌های دیدنی نزدیک کلیسای چورا
- دیوار قسطنطنیه (Walls of Constantinople) با فاصله 250 متر
- محله بالات (Balat) با فاصله 1.2 کیلومتر
- مسجد مهرماه سلطان (Mihrimah Sultan Camii) با فاصله 400 متر
- کاخ‌موزه تکفور (Palace of the Porphyrogenitus)
سفر به استانبول و بازدید از کلیسای چورا
کلیسای چورا با تصاویر خیره‌کننده خود از هنر دوره بیزانس، نظرتان را جلب می‌کند. هر ساله، توریست‌های بسیاری به دیدن کلیسای چورا می‌روند تا از نزدیک نقاشی‌های زیبا و تاریخی آن را مشاهده کنند.
اگر قصد سفر به استانبول و بازدید از کلیسای چورا را دارید، می‌توانید بلیط هواپیمای خود را از سامانه خرید آنلاین بلیط هواپیما نوین تراول خریداری کنید. با کلیک روی لینک‌های زیر هم، به اطلاعات بیشتر در مورد انواع پرواز استانبول دسترسی آسان خواهید داشت:
قیمت بلیط هواپیما تهران استانبول
قیمت بلیط هواپیما تبریز استانبول
قیمت بلیط هواپیما اصفهان استانبول
قیمت بلیط هواپیما شیراز استانبول
قیمت بلیط هواپیما مشهد استانبول
موزه کاریه؛ بنایی دیدنی در استانبول!
کلیسای چورا ترکیه یا همان موزه یا مسجد کاریه از جمله جاهای دیدنی استانبول به شمار می‌رود. در این مطلب از مجله گردشگری نوین تراول به بررسی کلیسای چورا پرداختیم. این بنای زیبا با روایت تاریخی غنی و معماری شگفت‌انگیز و هنری، از جمله مقصدهای محبوب برای گردشگران محسوب می‌شود.
پیشنهاد می‌کنیم اگر ارز مسافرتی خود را تهیه کرده‌اید، به استانبول سفر کنید. استانبول جاهای دیدنی بسیاری مثل برج گالاتا، مسجد سلطان احمد یا همان مسجد آبی، میدان تقسیم و خیابان استقلال، بازار بزرگ استانبول و کلیسای چورا را در خود جای داده است.
با سفر به استانبول می‌توانید از جاذبه‌های گردشگری این شهر دیدن کنید و لحظه‌هایی به‌یادماندنی داشته باشید. اگر هم می‌خواهید تجربه‌ای فراتر از فرهنگ و زمان داشته باشید، حتماً به موزه تاریخی کاریه (کلیسای چورا) سری بزنید.
